Prelego de Farri

Farri laboris dum jaroj en Okcitanio kiel animatoro-grupestro en someraj tendaroj, kies celo estis ke la partoprenantaj adoleskuloj kaj infanoj alkutimiĝu al la okcitana. Kelkaj gepatroj konsideris oportune ke la gefiloj ekkonu kaj komprenu la lingvon de la geavoj, tiel ili povus pli bone interkompreniĝi. Oni serĉis sudkatalunajn animatorojn-grupestrojn pro tre klara kialo: ĉar ili ne estas francianoj, ili ne estas devigitaj scipovi la francan; krome kataluno kapablas paroli kiun ajn okcitanan dialekton post malmulta lernado, fakte sufiĉas alkutimiĝi al alia akĉento uzante pli da arkaismoj. La du lingvoj estas ege similaj. Laŭ kelkaj fakuloj la kataluna lingvo apartenas al la okcitana dialektaro.

En ĉi tiu prelego Farri prezentos kelkajn anekdotojn, kiuj bildigas la socian situacion de la okcitana lingvo.

Conférence de Farri

Farri a travaillé plusieurs années en Occitanie comme moniteur dans des camps d'été, dont l'objectif était de permettre aux adolescents et enfants participants de se familiariser avec l'occitan. Quelques parents estiment qu'il serait bon que leurs enfants comprennent la langue de leurs grands-parents, pour qu'ils puissent s'entendre. On cherchait des moniteurrs de Catalogne-Sud pour une raison très claire: comme ils ne sont pas ressortissants français, ils ne sont pas censés savoir parler le français; de plus un catalan peut parler n'importe quel dialecte occitan après un temps d'étude assez court. En fait il suffit de s'habituer à un autre accent et d'utiliser un peu plus d'archaïsmes. Les deux langues sont extrémement ressemblantes. Selon certains spécialistes le catalan fait partie du groupe linguistique occitan.

Au cours de cette conférence Farri présentera quelques anecdotes qui illustrent la situation sociale de l'occitan.

Post iom da tempo en Okcitanio li tuj rimarkis, ke okcitanlingvanoj ege uzas fivortojn kaj sakrojn, ili kaj parolas laŭtvoĉe kaj tre malĝentile. Male, kiam oni uzas la francan, oni estas ekstreme ĝentila. Kaj tiam li malkovris ke la franca esprimo «désolé monsieur, mais j’y peux rien faire» signifas ĝuste «forfikiĝu!». Tiun esprimon li ofte aŭdis.

Sama homo salutinta per ĝentila “bonan tagon sinjoro”, same salutis okcitane per esprimo kiel: “Mil dioj! He! Vi!, Ĉu ĉio bone? Fek’ al Di’! putinista putinido!”. Ĉio dependas de la uzata lingvo.

Farri rakontas :

« Mi eniris malnovan panvendejon, kies aspekto montris ke ĝia pano ja devas esti tradicie farita kaj bongusta. En la vendejo troviĝis nur nigre vestita maljunulino. Mi mendis al ŝi grandan panon kaj, ĉar mi ne kunportis sakon, bonvole petis paperpecon por porti la panon envolvita. Ŝi donis ĉion al mi dum ŝi emocie ripetadis miajn okcitanlingvajn frazojn kaj klopodis konversacii pri kio ajn; ŝiaj okuloj malsekiĝis kaj tre simpatie adiaŭis min per ĝentila okcitanlingva esprimo “Adissiatz adissiatz“ (ĝis revido). Mi ne havis tempon eliri la vendejon kiam mi aŭdis virinon kiu kuris kapti min kaj diris laŭtvoĉe kaj kolere: “Est-ce-que vous toujours parlez comme ça?” (ĉu vi ĉiam parolas tiel?) kaj subite aperis ŝi, kvardekkelk-jara ulino, kiu ŝajne estis la filino. Franclingve kaj kolere ŝi riproĉ-admonis min. Ŝiadire multajn jarojn ili bezonis franclingvigi la avinon, ili penadis por ke ŝi ne plu parolu okcitane. Kaj nun mia fia ago forfuŝis la cerbolavadon de la oldulino.»

En Okcitanio ekzistas la t.n. “Calandretas”, t.e. lernejoj kie oni instruas okcitane. Ili malmultas kaj ricevas neniun monhelpon de la ŝtato. Oni subtenas instruadon en eksterlandaj lingvoj, sed okcitana ne estas eksterlanda, oni subtenas la francan instruadon, sed la okcitana ne estas la franca. “Désolé monsieur, mais j’y peux rien faire.”

La même personne qui a salué d'un «bonjour, Monsieur» très poli, saluera en occitan par un «miladiou! he toi! ça va bien? merde à dieu, putain de fils de pute». Tout dépend de la langue utilisée.

Farri raconte : « Je suis entré dans une vieille boulangerie, dont l'aspect montrait que le pain qu'on pouvait y trouver était de fabrication traditionnelle et savoureux. Dans la boutique il n'y avait qu'une vieille femme toute en noir. Je lui demande un grand pain et, comme je n'avais pas porté de sac, la priai de me donner un morceau de papier pour envelopper le pain. Elle me donna tout cela tout en répétant toute émue mes phrases occitanes et tâchait de bavarder à propos de tout et de rien. Ses yeux se mouillaient et elle me salua par un “Adissiatz adissiatz“ très poli. A peine étais-je sorti de la boutique, que j'entendis une femme qui me poursuivit et m'apostropha d'une voix forte et pleine de colère: “Est-ce-que vous toujours parlez comme ça?” et soudain elle parut, cette quadragénaire, apparemment la propre fille de la vieille. En français et pleine d'acrimonie elle m'accabla de reproches. A ses dires ils avaient mis plusieurs années pour que la grand'mère parle français, ils s'étaient donnés une grande peine pour l'empêcher de parler occitan. Et maintenant mon méfait aurait ruiné le lavage de cerveau de l'ancêtre!»

En Occitanie existent les “Calandretas”, ces écoles où l'on enseigne en occitan. Elles sont peu nombreuses et ne reçoivent aucune aide de l'état. L'enseignement des langues étrangères est aidé, mais l'occitan n'est pas étranger, l'enseignement de la langue française est aidé, mais l'occitan n'est pas le français. “Désolé monsieur, mais j’y peux rien faire.”